60% người trên 60 tuổi bị tăng huyết áp

Gánh nặng của điều trị tăng huyết áp ở nhóm người già yếu

Trong bài báo cáo “Cập nhật xử trí tăng huyết áp người già yếu theo ESC 2024”, GS.TS Huỳnh Văn Minh cho biết, việc điều trị tăng huyết áp ở người già yếu là một thách thức lớn do có sự khác biệt về định nghĩa và đích tăng huyết áp giữa các châu lục. Theo khuyến cáo mới nhất của Canada, mức độ hạ áp ở người lớn tuổi xuống mức rất thấp là dưới 120 mmHg; nhóm tuổi đánh giá nguy cơ cũng thay đổi từ 60-65, hoặc nhiều nhóm được đánh giá bắt đầu từ 75-80 tuổi.

Theo khuyến cáo năm 2018 của Hội Tim mạch châu Âu và Hội Tăng huyết áp châu Âu cũng lưu ý tình trạng tăng huyết áp ở người đái tháo đường và đặc biệt là người trên 80 tuổi. GS.TS Huỳnh Văn Minh lưu ý về tần suất hạ huyết áp tư thế trong cộng đồng có thể chiếm đến 41%, hoặc 19-21% bệnh nhân tăng huyết áp có thể hạ huyết áp ở tư thế đứng.

Chuyên gia thông tin thêm, độ tuổi càng lớn, khả năng già yếu càng cao và bệnh đồng mắc càng nhiều. Do đó việc điều trị cần có sự phối hợp của rất nhiều yếu tố chi phối bao gồm: y học, thể lực, rối loạn nhận thức hành vi, tâm lý, tâm thần, và cả vai trò của xã hội. Vì vậy trong điều trị cần chú ý bệnh nhân bị tăng huyết áp có yếu tố già yếu.

Cập nhật mới của ESC 2024 về xử trí tăng huyết áp ở người già yếu

GS.TS Huỳnh Văn Minh chia sẻ, Hội Tim mạch châu Âu (ESC) 2024 đã có những khuyến cáo mới, trong đó tập trung trọng tâm vào vấn đề tăng huyết áp ở người già yếu.

Vị chuyên gia thông tin thêm, khuyến cáo của ESC 2024 đã thay đổi bảng đánh giá nguy cơ so với năm 2018, sử dụng bảng SCORE2-OP, thay vì SCORE trên người lớn tuổi. Nhóm người được lựa chọn để đánh giá là từ 80 tuổi trở lên.

Ngoài phương pháp cổ điển, ESC 2024 đã hướng dẫn đo huyết áp, đánh giá huyết áp tư thế ở những người lớn tuổi, bệnh nhân phải được nằm nghỉ trong 5 phút, và đo lại sau khi bệnh nhân đứng lên từ 1-3 phút.

Kết quả nếu độ chênh 20/10mmHg (huyết áp tâm thu giảm 20mmHg, huyết áp tâm trương giảm 10mmHg), như vậy bệnh nhân có khả năng hạ huyết áp tư thế. Chuyên gia nhấn mạnh đây là một test rất quan trọng, nhưng thường bị quên trong thực hành lâm sàng.

Nhận xét về khuyến cáo điều trị tăng huyết áp, chuyên gia cho biết ESC 2024 đã phân chia tỉ mỉ từng con số. Cụ thể, khuyến cáo phân thành 3 nhóm: Nhóm tăng huyết áp với đích 140/90mmHg, tuy nhiên nhóm này khuyến cáo không cần điều trị; nhóm có mức HATT từ 120-139mmHg và HATTr từ 70-89mmHg, tùy tình hình để đánh giá. Riêng nhóm ≥ 140/90mmHg, bắt buộc phải điều trị.

Khuyến cáo mới 2024 nhấn mạnh cần phải duy trì được huyết áp càng lâu càng tốt. Những người >85 tuổi (người rất già) vẫn phải điều trị huyết áp nếu bệnh nhân chịu đựng và thích nghi được. Ngoài ra, đích huyết áp được ESC 2024 áp dụng chung đã khác so với trước, giảm xuống dưới mức 130/80mmHg.

Giáo sư nhấn mạnh 4 trường hợp cần cân nhắc, khi điều trị phải chọn ngưỡng huyết áp ≥ 140/90mmHg bao gồm: trước khi điều trị bệnh nhân có những triệu chứng hạ huyết áp tư thế; người ≥ 85 tuổi; có các dấu hiệu, biểu hiện theo phân độ ở mức độ già yếu ở mức độ trung bình và mức độ nặng; thời gian sống của bệnh nhân không quá 3 năm.

Còn lại những trường hợp không thể áp dụng các phương pháp trên thì tùy tình hình để đạt được mức độ đáp ứng hoặc cá thể hóa ở trên bệnh nhân đó.

GS.TS Huỳnh Văn Minh cho biết, việc điều trị cần tập trung vào 3 nhóm quan trọng, trong đó thay đổi lối sống là biện pháp cơ bản và đầu tiên cho người lớn tuổi hay già yếu; thứ hai là hạ huyết áp. Cuối cùng, cần giảm các yếu tố nguy cơ tim mạch kèm theo đối với trường hợp dự phòng và điều trị tăng huyết áp ở người già và người lớn tuổi.

Về lựa chọn thuốc điều trị ở những người già yếu, đối với nhóm người dưới 85 tuổi không có độ suy yếu hoặc già mức độ trung bình đến mức độ nặng vẫn áp dụng khuyến cáo giống người trẻ tuổi. Còn với người ≥ 85 tuổi nên chọn thuốc ức chế hệ RAS, chẹn canxi. Giáo sư lưu ý, khi dùng thuốc lợi tiểu, chẹn giao cảm đặc biệt là chẹn alpha khi sử dụng phối hợp trong điều trị u xơ tiền liệt tuyến cần hết sức cẩn thận.

Một điểm mới cần lưu ý, ESC 2024 đã phân 2 nhóm mức độ tăng huyết áp, trong đó nhóm một từ mức độ 1-5, khuyến cáo cần theo dõi kỹ và có thể sử dụng viên phối hợp, liều cố định duy nhất nhưng dùng liều thấp và tăng dần để theo dõi các tác dụng phụ. Một trong các biện pháp để theo dõi ngoài đo huyết áp thông thường là có thể sử dụng phương pháp theo dõi lưu động 24h ABPM để đánh giá chính xác, hiệu quả, đặc biệt là trường hợp bệnh nhân có tình trạng hạ áp về ban đêm hoặc huyết áp tăng vọt vào buổi sáng.

Nhóm hai từ mức độ 6-9, khuyến cáo ngoài theo dõi như ở nhóm một thì nên sử dụng thuốc huyết áp riêng lẻ, không sử dụng thuốc huyết áp phối hợp. Chuyên gia nhấn mạnh đây là vấn đề cần lưu ý trong thực hành, và các phương pháp theo dõi trong trường hợp này cần kết hợp với ABPM hoặc nếu không có thì sử dụng HBPM để đánh giá thêm nhóm có huyếp áp tư thế.

Vấn đề hạ huyết áp tư thế đứng cũng được vị chuyên gia nhấn mạnh, đây là vấn đề thách thức khá lớn đối với những nhà điều trị lâm sàng, đặc biệt về khái cạnh lão khoa. Hạ huyết áp tư thế đứng chiếm tỷ lệ khá cao, nhất là ở bệnh nhân đã từng điều trị suy tim, có thể chiếm từ 8-80%, càng cao tuổi tỷ lệ càng tăng, do đó trong trường hợp này cần cân nhắc bằng các trắc nghiệm trước khi điều trị. GS.TS Huỳnh Văn Minh khẳng định, bệnh nhân lớn tuổi điều trị huyết áp tư thế giúp giảm tỷ lệ mắc bệnh tim mạch và tử vong.